Environment, social en governance (ESG) is ook voor Nederlandse pensioenfondsen een belangrijk onderwerp. Pensioenfondsen zijn een factor van belang, gezien het gezamenlijk vermogen van circa EUR 1.687 miljard. Door gebruik te maken van ESG-criteria kunnen pensioenfondsen risico’s effectiever identificeren, meten en beheren. De Nederlandsche Bank (DNB) heeft in 2024 opnieuw een sectorbreed onderzoek gedaan naar de risico’s op het gebied van milieu, social en governance binnen de pensioensector. In dit onderzoek zijn diverse kernprocessen onderzocht, namelijk strategie, governance, risicobeheer en informatievoorziening. Naar aanleiding daarvan heeft DNB aangekondigd dat de Gids voor de beheersing van klimaat- en milieurisico’s zal worden geactualiseerd. De geactualiseerde Gids wordt tezamen met de toezichtaanpak voor 2025 gepubliceerd.

Juridisch kader

Volgens artikel 143 Pensioenwet zijn de Nederlandse pensioenfondsen verplicht om een beheerste en integere bedrijfsvoering te waarborgen. Dat betekent dat pensioenfondsen een analyse moeten maken van de risico’s en dat ze hun taakuitvoering daarop moeten inrichten. Ook zijn pensioenfondsen verplicht om in het jaarverslag expliciet te vermelden op welke wijze rekening wordt gehouden met de ESG-factoren in het beleggingsbeleid, aldus artikel 135 lid 4 Pensioenwet.

Artikel 18 Besluit Financieel toetsingskader pensioenfondsen bepaalt dat pensioenfondsen schriftelijk strategieën, processen en rapportageprocedures vast moeten stellen om op individueel niveau de risico’s te onderkennen, meten, bewaken en beheren en hierover te rapporteren. Deze risico’s omvatten ook de activiteiten van het pensioenfonds of van derden die betrekking hebben op milieu en klimaat, mensenrechten en sociale verhoudingen. Door de implementatie van de IORP II-richtlijn zijn pensioenfondsen verplicht om de ESG-risico’s in het risicobeheersingsraamwerk en in de eigen risicobeoordeling op te nemen.

Gids voor de beheersing van klimaat- en milieurisico’s

Voor de beheersing van de klimaatverandering en milieuaantasting heeft de toezichthouder DNB de Gids voor de beheersing van klimaat- en milieurisico’s opgesteld. Deze Gids is onder andere geschreven voor verzekeraars, pensioenfondsen en premiepensioeninstellingen en geeft deze instellingen inzicht in alle materiële risico’s om deze adequaat te beheersen. De Gids bevat handvatten en Good Practices.

Resultaten van het onderzoek

Uit het onderzoek van de toezichthouder is gebleken dat 37% van de gevraagde pensioenfondsen nog niet de impact van de risico’s van ESG heeft geïnventariseerd. Deze pensioenfondsen hebben aangegeven de ESG-risico’s niet onderkend en gemeten te hebben. De toezichthouder komt daarom tot de conclusie dat deze pensioenfondsen niet conform de wettelijke verplichtingen handelen.

Uit het onderzoek blijkt bovendien dat 42% van de pensioenfondsen, die meer dan vijf procent van hun belegd vermogen hebben blootgesteld aan de fossiele sector, geen risicoanalyse heeft uitgevoerd met betrekking tot klimaattransitierisico. Bij 17% van de pensioenfondsen is de verantwoordelijkheid voor duurzaamheidsrisico’s duidelijk verdeeld over verschillende niveaus zoals het bestuur, de sleutelfunctiehouders en het toezicht.

Volgens de toezichthouder kunnen pensioenfondsen de vertaling van de ESG-factoren naar concrete indicatoren verbeteren zodat er betere meetbare indicatoren gerealiseerd kunnen worden. Op dit moment hanteren pensioenfondsen verschillende risico-indicatoren waardoor er geen eenduidigheid is in de gekozen indicatoren. Bij milieurisico’s wordt vaak gekeken naar CO2-gerelateerde indicatoren, zoals de CO2-voetafdruk of WACI (Weighted Average Carbon Intensity). Bij sociale risico’s worden indicatoren gebruikt zoals het percentage bedrijven in de portefeuille dat voldoet aan internationale arbeidsnormen, betrokkenheid bij kinderarbeid of het aantal controversiële incidenten bij bedrijven. Voor governance risico’s worden indicatoren gebruikt zoals het aandeel van bedrijven met een onafhankelijke raad van bestuur of betrokkenheid bij fraudezaken.

Terugkoppeling en actiepunten

De pensioenfondsen hebben naar aanleiding van dit onderzoek van DNB een persoonlijke terugkoppeling ontvangen. In deze terugkoppeling heeft de toezichthouder concrete verbeterpunten aangedragen om de ESG-risico’s beter in kaart te brengen, te beheersen en te verbeteren.

Met de actualisatie van de Gids voor de beheersing van klimaat en milieurisico’s wil DNB pensioenfondsen handvatten bieden ter verbetering van risicobeheersing rondom ESG-factoren, om zo te voldoen aan hun wettelijke verplichtingen.

Meer weten? Neem contact op met het team Arbeid en Pensioen van Van Doorne