Pensioenfondsen zijn wettelijk verplicht om milieu- en sociale risico’s, waaronder klimaatverandering, biodiversiteitsverlies en mensenrechtenkwesties, op te nemen in het risicobeheer van hun beleggingsportefeuille. Om de sector hierin te ondersteunen, organiseerde De Nederlandsche Bank (DNB) een rondetafelsessie met een aantal kleinere en middelgrote pensioenfondsen.

Tijdens deze bijeenkomst werd onderstreept dat ESG-gerelateerde risico’s – met name klimaat- en natuurgerelateerde – directe financiële implicaties kunnen hebben. Voorbeelden hiervan zijn fysieke schade door extreem weer, risico’s die ontstaan door veranderingen in beleid en wetgeving (transitierisico’s), en reputatieschade als gevolg van onvoldoende duurzaamheidsbeleid.

Daarnaast werd besproken dat besluitvorming rondom deze risico’s vaak op de lange baan wordt geschoven. Vooral als de risico’s zich geleidelijk aandienen of onzeker zijn, blijkt het in de praktijk lastig om tijdig actie te ondernemen – ondanks het feit dat de uiteindelijke impact aanzienlijk kan zijn.

Kritisch kijken naar veronderstellingen

Een belangrijk onderdeel van de sessie was het bespreken van impliciete aannames binnen het risicobeheer. DNB constateert dat pensioenfondsen regelmatig uitgaan van aannames die niet altijd houdbaar zijn, zoals:

• een breed gespreide portefeuille biedt voldoende bescherming tegen duurzaamheidsrisico’s;
• de gevolgen van ESG-risico’s doen zich pas op de lange termijn voor;
• financiële markten hebben deze risico’s al ingeprijsd;
• passief beleggen sluit een ESG-benadering uit.

DNB benadrukte dat het essentieel is om deze aannames expliciet te maken en kritisch te evalueren. Ook binnen de gebruikelijke beleggingshorizon kunnen significante risico’s optreden – denk aan nieuwe regelgeving, juridische claims, schade aan het imago of plotselinge marktverschuivingen.

Structuur en inzicht door risicoanalyse

Door ESG-risico’s systematisch te analyseren – inclusief hun aard, potentiële impact en waarschijnlijkheid – kunnen pensioenfondsen beter voorbereid beleid voeren. Een gestructureerde risicoanalyse vormt dan ook een onmisbare basis voor verantwoord risicobeheer en beleidsvorming. Begin 2024 gaf een aanzienlijk aantal fondsen aan nog geen dergelijke analyse te hebben uitgevoerd. DNB heeft deze fondsen verzocht dit alsnog te doen, uiterlijk vóór 1 september 2025.

Nieuwe DNB-gids voor klimaat- en natuurrisico’s

Om fondsen hierbij te ondersteunen, brengt DNB binnenkort een geactualiseerde gids uit over klimaat- en natuurgerelateerde risico’s. Deze handleiding biedt concrete handvatten, waaronder een stapsgewijze werkwijze voor het uitvoeren van een risicoanalyse, voorbeelden van scenario-analyses en inspirerende praktijkvoorbeelden uit de sector.