CSRD-richtlijn heeft niet alleen effect op de bedrijven zelf, maar op de hele keten. Als laatste (of eigenlijk als eerste) in de keten krijgen boeren en tuinders er ook mee te maken.

De impact geldt voor alle sectoren. Directeur farm sustainability Sanne Griffioen van FrieslandCampina denkt dat boeren weinig merken van de nieuwe rapportageverplichting. ‘Het is niet nieuw, we zijn er al jaren mee bezig. FrieslandCampina maakt gebruik van bestaande rapportagesystemen als KringloopWijzer en KoeKompas, die ook worden gebruikt voor Foqus planet. Daardoor ontstaat geen extra administratieve last voor melkveehouders.’

Klimaat is voor de melkveehouderij een groot thema. Griffioen: ‘Voor het klimaat gaat het om het meten en monitoren van broeikasgasemissies. De komende jaren zal er, mede door de CSRD, meer aandacht komen voor natuur en biodiversiteit.’

Op de glastuinbouw heeft de CSRD ook effect. De echte beloning van deze rapportage zit volgens specialist Quincy von Bannisseht van Glastuinbouw Nederland in een beter imago voor de bedrijven en daarmee ook voor de sector. Het is een ‘license to deliver’. ‘De rapportage is een wettelijke verplichting en uiteindelijk moet iedere ondernemer hieraan meewerken om producten te kunnen blijven leveren. Maar de markt en financiers zijn de grootste stok achter de deur om ook als primaire sector met de CSRD aan de slag te gaan.’

Von Bannisseht schat in dat enkele tientallen glastuinbouwbedrijven rechtstreeks CSRD-plichtig zullen zijn. Dit betreft volgens hem vooral de grotere glasgroentebedrijven met meer dan 250 medewerkers, inclusief uitzendkrachten. ‘Het gros van de glastuinders krijgt vooral indirect met de CSRD te maken via hun ketenpartners en afnemers. Uiteindelijk zal elk bedrijf in de sector op enige manier wel iets merken van deze nieuwe regelgeving.’

Directeur agro development Gert Sikken van Cosun vertelt dat 2025 het eerste jaar is waarover de landbouwcoöperatie moet rapporteren. De CSRD verplicht Cosun tot het verzamelen van data van de teelt van suikerbieten, aardappelen en cichorei die dienen als grondstoffen voor de fabrieken van de coöperatie.

Sikken legt uit dat Cosun rapporteert over de productie van de grondstoffen als geheel en niet over die van individuele akkerbouwbedrijven. Voor de benodigde informatie maakt de coöperatie gebruik van gegevens uit de teeltregistratieprogramma’s. Voor de suikerbieten is dat Unitip. Aviko en Sensus hebben vergelijkbare registratieprogramma’s om uitvraag te doen bij telers.

‘Onze telers hebben te maken met externe invloeden op het gebied van klimaat, waterbeschikbaarheid en wet- en regelgeving voor bemesting en gewasbeschermingsmiddelen. Die vallen bij de CSRD in de onderdelen water en biodiversiteit. Dit sluit aan op de thema’s bodem en water, plantgezondheid en klimaatadaptatie, die wij oppakken in ons kennisnetwerk Groeikracht Cosun. Hiermee geven we telers handvatten voor duurzame verbeteringen’, legt Sikken uit.

Een woordvoerder van Avebe stelt dat de zetmeelfabrikant met de CSRD de voetafdruk van zijn producten moet kwantificeren vanaf de teelt van de zetmeelaardappelen tot het moment dat de eindproducten de fabriek verlaten. ‘De CSRD-rapportage in relatie tot de teelt lukt via de huidige teeltregistratie. De nieuwe wetgeving zorgt dus niet voor extra inspanning bij onze telers.’

Griffioen van FrieslandCampina ziet ook kansen. ‘Het gaat om collectieve doelen. Melkveehouders hebben daarbij een keuze om iets wel of niet te doen. Maar wat ze doen, wordt wel beloond. Over het jaar 2023 hebben we een bedrag van 245 miljoen euro uitbetaald voor duurzaamheidsinspanningen op het erf. Dat is voor het klimaat, maar daar zit ook biologisch en PlanetProof bij in. Wij maken het als onderneming aantrekkelijk, maar de keuze is aan de melkveehouder. Die vrijheid vinden wij belangrijk. Tegelijkertijd zetten we wel samen een beweging in gang.’

Griffioen denkt niet dat de CSRD heel bekend is bij melkveehouders. ‘Het is goed dat boeren daar meer van af weten, dat het begrip voor de CSRD toeneemt en ze er de kansen van inzien. Het is veel leuker om vanuit kansen te werken dan vanuit verplichtingen. Niet ‘Gij zult’, maar ‘U kunt’ als benadering.’

Cor de Fijter van accountantsorganisatie Flynth begeleidt bedrijven in diverse tuinbouwsectoren die zich voorbereiden op de CSRD-rapportage. ‘Met de bedrijven maken we een stappenplan. Het gaat dan om het identificeren van materiële onderwerpen, data verzamelen, een analyse maken, het opstellen van beleid en doelen en uiteindelijk rapporteren. Daarna een strategie vormen en bekijken hoe je het beste kunt investeren om stappen te zetten op de zogeheten ESG-thema’s. Dat betreft milieu (environment), sociaal (social) en bestuur (governance).’

Naast de wettelijke verplichting en voorwaarden om te kunnen leveren, biedt de methodiek van rapporteren volgens De Fijter ondernemers ook een beter inzicht in bedrijfsprocessen en daarmee in waar milieubesparingen mogelijk zijn. Het draagt volgens hem bij aan een efficiëntere teelt en geeft handvatten voor investeringsplannen. ‘Hierbij gaan de rapportageplicht en het werkelijk verduurzamen hand in hand.’

De Fijter stelt dat in de glastuinbouw veel focus ligt op CO2-reductie, met als doel in 2040 volledig fossielvrij te zijn. ‘Via de CSRD kunnen ketenpartijen per product CO2-footprints berekenen en inzichtelijk maken welke stappen worden gezet.’

Dit artikel is ook gepubliceerd in Nieuwe Oogst