Het principe is simpel: je onderzoekt een verband tussen een paar variabelen, propt dat in een model en publiceert het in een wetenschappelijk tijdschrift. Krijg je louter applaus? Dan word je vereeuwigd met een Wikipedia-pagina en krijg je de eer je naam te verbinden aan een wet.
Met zo’n model kun je voorspellen wat het effect van het een op het ander is en daarmee een norm bepalen. Oftewel: “Niet meer van dit, anders gaat dat fout.” Zo is het ook gegaan met stikstof. Na veel rekenwerk werd de norm vastgesteld op 0,005 mol stikstof per hectare. Blijven we daaronder, dan herstelt de natuur zich en wordt Nederland niet overwoekerd door een verstikkende laag groen mos. (mos vindt stikstof namelijk verrukkelijk)
De gevolgen? Nou, understatement van de eeuw: woningbouw plat, boeren boos, het Malieveld omgeploegd, politici in de stress, boeren bellen aan bij de woning van de minister, nieuwbouw blijft achter, Hugo de Jonge verzint een rampzalige huurwet en—uit het niets—een politieke aardverschuiving. De BBB wordt opgericht en verzamelt meer zetels dan dat er een koeien staan in een gemiddelde veestal
Critici roepen dat de overheid niet kan regeren, maar laten we eerlijk zijn: geitenpaadjes vinden kunnen ze als de beste. Bouwvrijstellingen, deadlines verschuiven, maximumsnelheid omlaag, intern salderen—je zou denken dat ze een escape room runnen in plaats van een land. Helaas, juristen en rechters prikken deze ballonnen snel lek. Zo kreeg de BBB niet eens valse hoop van Europa. Natuurorganisaties, de Raad van State en rechtbanken maakten gehakt van de laatste koeien.
En nu? Nu moet er écht iets gebeuren. Boeren uitkopen, natuurherstel, kortom: doen waarvoor je bent gekozen en wordt betaald. Toch?
Nee, want we hebben een nieuwe troefkaart: Femke Wiersma, bekend van het televisieprogramma “Boer zoekt Vrouw”, werd in het kielzog van het BBB-succes meegezogen. In een flits van matroos, naar maatschappelijk werkster tot minister van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur.
Deze vrouw snapte dat er iets moet gebeuren, want zowel de BBB als NSC staan in de polls op een negatief aantal zetels en dat met een doldwaze Wilders die een paar keer per dag een eind aan zijn eigen coalitie wil maken. Onder druk wordt alles vloeibaar en deze first lady van agrarisch Nederland komt met een briljante oplossing. Waarom maar een miezerige 0,005 mol uitstoot stikstof per hectare, waarom deze norm niet afronden naar pak ‘m beet 1? Een mooi rond getal en impliciet een verruiming van maar liefst 200 keer. Dan heeft niemand in Nederland meer een probleem en kun je als het ware je koeien in het hart van een willekeurig Natura 2000 gebied stallen.
Vuur met vuur bestrijden, denkt Wiersma. Geen discussies meer met rechters en milieuclubs en zeker niet met de klimaatvikingen van Greenpeace. De normen zijn ooit bedacht door wetenschappers, dus dan kunnen wetenschappers ze ook om zeep helpen. En als je maar lang genoeg zoekt, vind je altijd wel een wetenschapper die jouw standpunt wil beamen. Of zoals een krant het verwoordde: “nieuw onderzoek door prominente wetenschappers toont aan dat de huidige stikstofnorm een modellenwerkelijkheid is die alleen schijnzekerheid biedt.” Klein detail: dat onderzoek is nog niet gepubliceerd en de wetenschappers zijn vooralsnog anoniem.
Ondertussen werkt het kabinet aan een volledige herziening van de stikstofwet. Mocht dat ook in de soep lopen, dan is er altijd nog de optie van een noodwet.
Eén ding staat vast: deze minister gaat het stikstofprobleem never ever oplossen.
Het lijkt er een beetje op dat er met bewondering naar Trump is gekeken. Hij veegde in een maand de vloer aan met alles wat met klimaatbeleid te maken had. Kost het geld? Dan stap je gewoon uit Parijs! Wat men even vergeet: Trump heeft een politieke houdbaarheid van vier jaar. En daarna? Tja, de zondvloed.
Van een iets jongere minister die ook verantwoordelijk is voor de natuur, zou je toch een andere instelling kunnen verwachten: meer doordacht, diepgaander en op de lange termijn gericht, ook al vertegenwoordigt ze een partij die op sterven na dood is.
Medard Scholten
